De dood van de kunst - Hegel

Beweren dat de kunst ten einde is, vanuit de overtuiging dat de Geest zichzelf begrijpt, betekent ervan uitgaan dat de kunst een middel is, eerder dan een doel van de kunstenaar, een innerlijke impuls van emotie die geuit moet worden.

Ik vraag me af of Hegel ooit een dwingend gevoel van creativiteit in zich heeft gehad. Een kunstenaar schept niet om zichzelf te begrijpen. Hij schept omdat hij geen andere keuze heeft, omdat hij gedwongen wordt door een golf van innerlijke onrust die er onverbiddelijk uit moet.

Als de kunstenaar zou scheppen om zelfbewust te worden, zou mijns inziens het concept van een kunstwerk al genoeg moeten zijn om tot begrip te komen.

Laten we als voorbeeld een jongeman nemen die de obscure drang voelt om een vriend pijn te doen. Hij voelt de impuls zijn vriend volledig bebloed afbeelden, hem te beeldhouwen zonder hoofd etc. Als we Hegel zijn theorie doortrekken, dan zijn deze werken enkel en alleen bedoeld om te begrijpen dat de jongeman duistere gedachten heeft naar aanzien van zijn vriend. Gevoelens als jaloezie, haat, verwensing zelfs, zijn hier van toepassing.

Ik ben ervan overtuigd dat de jongen gemakkelijk zelf, zonder de sinistere kunstwerken, tot deze conclusie had kunnen komen. De onweerstaanbare drang om een naaste te reduceren tot een geschilderde, gewonde figuur, toont mijns inziens al aan dat de jongeman geen gezonde (“normale”) relatie heeft met zijn vriend. Het feit dat hij deze werken maakt, dient een veel hoger doel dan te begrijpen wat hij voelt: het feit dat hij zijn emoties nu kwijt kan in zijn werken, kan zijn frustraties doen dalen, het kan er misschien zelfs voor zorgen dat er geen misdaden gepleegd worden door opgestapelde negativiteit.

Kunst is het product van de veruitwendiging van een dwang, een impuls, een noodzaak. Een eis waaraan door de kunstenaar voldaan moet worden. De kunst reduceren tot een middel, vind ik een inbreuk op het eigenlijke statuut van de mens én op dat van de kunst. In tegenstelling tot Hegels opvatting, namelijk dat de kunst ten einde is omdat we alles over de geest reeds weten, is deze reductie in mijn ogen de ware dood van de kunst.